الف: پروانه اشتغال به كار مهندسی
ماده 4-دارندگان مدرك تحصیلی كارشناس و بالاتر، در هر یك از «رشته های اصلی» یا «رشته های مرتبط» می توانند از طریق تقاضای صدور پروانه اشتغال به كار مهندسی با توجه به مدارك تحصیلی و سوابق كار و تجربه در یك یا چند زمینه خدمات مهندسی از قبیل طراحی، محاسبه، نظارت، اجرا، بهره برداری، نگهداری، كنترل و بازرسی امور آزمایشگاهی، مدیریت ساخت و تولید، نصب، آموزش و تحقیق درخواست تشخیص صلاحیت نمایند.
ماده 5-برای صدور «پروانه اشتغال» علاوه بر دارابودن مدرك تحصیلی، گواهی اشتغال به كارآموزی و گواهی قبولی در آزمونهای مربوط و سابقه كار حرفه ای در رشته های تخصصی و فنی مربوط، بعد از تاریخ اخذ مدرك به شرح زیر ضروری است:
الف ـ دارندگان مدرك علمی دكتری با حداقل 1 سال كارآموزی یا سابقه كار.
ب ـ دارندگان مدرك كارشناسی ارشد با حداقل 2 سال كارآموزی یا سابقه كار.
پ ـ دارندگان مدرك كارشناسی با حداقل 3 سال كارآموزی یا سابقه كار.
ماده 6-گواهی اشتغال به كار و تجربیه عملی و سابقه كار متقاضی در صورتی معتبر شناخته خواهد شد كه توسط واحدهای فنی وزارتخانه ها، سازمانهای دولتی یا وابسته به دولت، شهرداریها، شخصیت های حقوقی شاغل در رشته های موضوع «قانون»، شركت های ساختمانی یا مهندسان مشاور كه دارای پروانه اشتغال به كار مهندسی «شخص حقوقی» می باشند و یا توسط دو نفر از مهندسان با بیش از ده سال سابقه كار و دارای پروانه اشتغال به كار مهندسی و یا توسط «نظام مهندسی استان» تأیید و صادر شده باشد. در گواهی اشتغال مذكور موارد زیر باید درج شود:
الف ـ نام، محل و مشخصات پروژه ای كه متقاضی در آن اشتغال داشته است.
ب ـ مدت اشتغال متقاضی با ذكر تاریخ شروع و خاتمه كار.
پ ـ نام و مشخصات تحصیلی متقاضی.
ت ـ نام، مشخصات، سمت و شماره «پروانه اشتغال» شخص حقیقی یا حقوقی صادركننده گواهی.
ماده 7-متقاضی «پروانه اشتغال» باید تقاضای كتبی خود را طبق فرم مخصوصی كه توسط وزارت مسكن و شهرسازی تهیه شده و حاوی نكات ضروری كه متقاضی باید تعهد و رعایت نماید نیز می باشد، تكمیل نموده، همراه با مدارك زیر تسلیم نماید.
الف ـ فتوكپی مصدق مدرك تحصیلی كه ارزش دانشگاهی و رشته و درجه علمی آن صریحاً توسط وزارت فرهنگ و آموزش عالی مورد تصویب و تأیید قرار گرفته باشد، به كیفیتی كه اطمینان به صحت آن برای مرجع صادركننده «پروانه اشتغال» محرز شود.
ب ـ گواهی اشتغال به كار به ترتیبی كه در ماده 6 این آئین نامه مقرر شده است.
پ ـ گواهی قبولی در آزمون
ت ـ قتوكپی كارت كد اقتصادی متقاضی.
ث ـ فیش بانكی مربوط به پرداخت عوارض صدور «پروانه اشتغال».
ج ـ مدارك عضویت «نظام مهندسی استان» مربوط.
چ ـ مدارك هویت به ترتیبی كه در فرم تقاضای «پروانه اشتغال» تعیین و مقرر شده است.
ح ـ سایر مداركی كه ارائه آنها به موجب مقررات این آئین نامه و یا قوانین حاكم بر صدور این گونه مدارك الزامی باشد.
ماده 8-وزارت مسكن و شهرسازی پس از بررسی تقاضای «پروانه اشتغال» و مدارك ضمیمه آن در صورت كامل بودن، حداكثر ظرف یك ماه از تاریخ وصول، «پروانه اشتغال» مورد درخواست را صادر خواهند نمود و در صورت كافی نبودن مدارك، مراتب را ظرف 15 روز با ذكر نواقص به طور كتبی به متقاضی اعلام خواهد نمود.
تبصره ـ وزارت مسكن و شهرسازی در استانهایی كه شرایط را مقتضی تشخیص دهد، وصول تقاضای «پروانه اشتغال» و مدارك مربوط را به عهده «نظام مهندسی استان» محول خواهد كرد. «نظام مهندسی استان» در این حالت پس از بررسی و تأیید و تنظیم پرونده، آن را برای صدور «پروانه اشتغال» به وزارت مسكن و شهرسازی ارسال خواهد كرد.
ماده 9-اشخاص حقیقی دارای پروانه اشتغال به كار مهندسی در رشته و تخصصی كه تشخیص صلاحیت شده اند به طور فردی یا به طور مشترك با مسئولیت مشترك می توانند اقدام به تأسیس دفتر مهندسی بنمایند. دفاتر مهندسی قائم به شخص یا اشخاص حقیقی دارای «پروانه اشتغال» می باشد و امتیاز آن قابل واگذاری نیست. اشخاص مذكور موظف به نگهداری دفاتر قانونی بر اساس ماده 96 قانون مالیاتهای مستقیم می باشند.
دفاتر مهندسی مذكور می توانند با توجه به حدود صلاحیت افراد دارنده «پروانه اشتغال» كه عضو دفتر می باشند از وزارت مسكن و شهرسازی درخواست صلاحیت بنمایند.
ماده 10-اشخاص حقوقی با دارا بودن شرایط و ارائه مدارك به شرح زیر، می توانند در یك یا چند رشته مشروط بر اینكه حداقل دو نفر از مدیران آن دارای پروانه اشتغال به كار مهندسی یا كاردانی باشند تقاضای صدور «پروانه اشتغال» شخص حقوقی بنمایند.
الف ـ فتوكپی پروانه اشتغال به كار مهندسی یا كاردانی اشخاص حقیقی فوق الذكر.
ب ـ یك نسخه فتوكپی اساسنامه و روزنامه رسمی حاوی آگهی تأسیس و آخرین تغییرات و یك نسخه از صورت جلسه مجمع عمومی و مدارك مربوط به ثبت آن در مورد انتخاب مدیر یا مدیران و كسانی كه دارای حق امضاء می باشند.
پ ـ مدارك مربوط به احراز صلاحیت از سازمان برنامه و بودجه و سایر مراجع ذیربط در صورت وجود
ت ـ فتوكپی كارت كد اقتصادی متقاضی.
ث ـ فیش بانكی مربوط به پرداخت عوارض صدور پروانه اشتغال.
ج ـ ارائه مدارك عضویت در «نظام مهندسی استان»
چ ـ هر نوع مدارك دیگری كه در فرم تقاضای «پروانه اشتغال» اشخاص حقوقی تعیین و مقرر شده باشد.
تبصره ـ تغییرات اساسنامه یا تركیب مدیران باید ظرف حداكثر یك ماه به مرجع صادركننده «پروانه اشتغال» اطلاع داده شود و در صورتیكه تغییرات مذكور به موقع اطلاع داده نشود و یا مدیرانی كه دارای «پروانه اشتغال» شخص حقیقی می باشند از مدیریت شخص حقوقی خارج شوند، وزارت مسكن و شهرسازی می تواند حسب مورد «پروانه اشتغال» مدیران یا شخصیت حقوقی یا هر دو را لغو كند.
ب: حدود صلاحیت و ظرفیت اشتغال
ماده 11-پروانه اشتغال به كار مهندسی در چهار درجه، «پایه 3»، «پایه 2»، «پایه 1» و «ارشد» صادر می شود. برای متقاضیان «پروانه اشتغال» با داشتن سوابق تجربی یا كارآموزی به میزان مندرج در ماده 5 «پروانه اشتغال» «پایه 3» صادر می گردد. جهت ارتقاء از «پایه 3» به «پایه 2» داشتن 4 سال و از «پایه 2» به «پایه 1» 5 سال و از «پایه 1» به «ارشد» 6 سال سابقه كار حرفه ای در پایه قبلی و موفقیت در آزمون مربوط ضروری است.
تبصره 1ـ اشخاصی كه در حال حاضر دارای پروانه اشتغال به كار مهندسی در «رشته های اصلی» می باشند و یا با داشتن سوابق كار بیشتر از میزان مندرج در ماده 5 این آئین نامه، متقاضی دریافت «پروانه اشتغال» هستند، چنانچه ظرف یكسال از تاریخ ابلاغ این آئین نامه جهت تعویض یا دریافت «پروانه اشتغال» مراجعه نمایند، با احتساب سنوات تجربه حرفه ای طبقه بندی و بدون آزمون در یك درجه پایین تر قرار خواهند گرفت و در صورتیكه بعد از ضرب الاجل مذكور مراجعه نمایند درجه «پروانه اشتغال» با توجه به سنوات تجربه حرفه ای و موفقیت در آزمون هر یك از درجات مذكور تعیین خواهد شد.
تبصره 2ـ در ظرف یك سال موضوع تبصره (1) این ماده جهت انطباق اشخاص به درجه مهندسی ارشد، «شورای مركزی» سوابق و شرایط متقاضیان را بررسی و پس از تأیید صلاحیت حرفه ای، آنها را جهت اخذ درجه «مهندسی ارشد» به وزارت مسكن و شهرسازی معرفی می كند. اشخاص مذكور می توانند تا سیر تشریفات مذكور، با اخذ «پروانه اشتغال»، «پایه 1» به كار خود ادامه دهند.
پس از پایان مهلت مذكور، انطباق درجه متقاضیان مهندسی ارشد یا احراز درجه مذكور نیز تابع شرایط عمومی مندرج در این آئین نامه خواهد بود.
تبصره 3ـ وزارت مسكن و شهرسای موظف است با توجه به تعداد متقاضیان هر درجه و رعایت تناسب موردنیاز جامعه به آن به طور مستمر در فواصل زمانی معین نسبت به برگزاری آزمونهای مربوط اقدام كند.
تبصره 4ـ تعیین حدود صلاحیت و ظرفیت اشخاص حقوقی كه بوسیله سازمان برنامه و بودجه تشخیص صلاحیت و تعیین ظرفیت شده یا می شوند مطابق دستورالعملی خواهد بود كه به طور مشترك توسط وزارت مسكن و شهرسازی و سازمان برنامه و بودجه تهیه و ابلاغ می شود.
ماده 12- به منظور تعیین حدود صلاحیت و ظرفیت اشتغال دارندگان «پروانه اشتغال»، در «مهندسی ساختمان» فعالیتهای مهندسی بر اساس پیچیدگی عوامل و حجم كار به چهارگروه، «الف»، «ب»، «ج» و «د» تقسیم می شود.
تبصره 1ـ برای تعیین فعالیتهای مهندسی در بخش ساختمان، ساختمانها به چهار گروه به ترتیب زیر تقسیم می شوند.
گروه «الف» با مقیاس كاربری محله 1 تا 2 طبقه ارتفاع از روی زمین یا حداكثر زیربنای 600 مترمربع.
گروه «ب» با مقیاس كاربری ناحیه 3 تا 5 طبقه ارتفاع از روی زمین یا حداكثر زیربنای 2000 مترمربع.
گروه «ج» با مقیاس كاربری منطقه 6 تا 10 طبقه ارتفاع از روی زمین یا حداكثر زیربنای 5000 مترمربع.
گروه «د» با مقیاس كاربری شهر بیش از 10 طبقه ارتفاع از روی زمین یا بیش از 5000 مترمربع.
تبصره 2ـ تهیه طرح معماری و انجام محاسبات سازه و همچنین نظارت معماری و نظارت سازه برای تمام گروههای ساختمانی مندرج در تبصره 1 این ماده الزامی و به شرح جدول موضوع این ماده می باشد:
طبقه بندی صلاحیت برای هر یك از گروههای ساختمان
نظارت بر اجرای سازه توسط نظارت بر طرح معماری توسط انجام محاسبات سازه توسط تهیه طرح معماری توسط صلاحیت گروه ساختمانها
مهندس عمران یا معمار پایه 3 یا بالاتر مهندس معمار یا عمران پایه 3 یا بالاتر مهندس عمران پایه 3 تا بالاتر مهندس معمار پایه 3 یا بالاتر گروه «الف»
مهندس عمران پایه 3 یا بالاتر مهندس معمار پایه 3 یا بالاتر مهندس عمران پایه 2 یا بالاتر مهندس معمار پایه 2 یا بالاتر گروه «ب»
مهندس عمران پایه 2 یا بالاتر مهندس معمار پایه 2 یا بالاتر مهندس عمران پایه 1 یا بالاتر مهندس معمار پایه 1 تا بالاتر گروه «ج»
مهندس عمران پایه 1 یا بالاتر مهندس معمار پایه 1 یا بالاتر مهندس عمران ارشد مهندس معمار ارشد گروه «د»
در محل هایی كه مهندس معمار یا عمران به تعداد كافی نباشد طبق نظر وزارت مسكن و شهرسازی حسب مورد از خدمات مهندسی «رشته مرتبط» یا رشته های دیگر یا كاردانهای دارای صلاحیت استفاده می شود.
تبصره 3ـ گروه بندی سایر فعالیتهای مهندسی موضوع «قانون» و همچنین تعیین حدود صلاحیت سایر دارندگان «پروانه اشتغال» بموجب دستورالعملی كه به وسیله وزارت مسكن و شهرسازی تهیه و ابلاغ می شود تعیین می گردد.
ماده 13-ظرفیت اشتغال دارندگان «پروانه اشتغال» در رشته های مختلف و در هر استان به پیشنهاد «نظام مهندسی استان» و تصویب وزارت مسكن و شهرسازی تعیین می شود.
تبصره ـ دارندگان «پروانه اشتغال» و كلیه مراجع صادركننده پروانه ساختمان، و سایر مجوزهای مربوط موظفند حدود صلاحیت و ظرفیت اشتغال مندرج در «پروانه اشتغال» را رعایت نمایند.
ماده 14-حدود صلاحیت دارندگان «پروانه اشتغال» شخص حقوقی در رشته و تخصص موردتقاضا از طریق بررسی و ارزیابی سوابق شخص حقوقی طبق دستورالعمل صادر شده توسط وزارت مسكن و شهرسازی صورت خواهد گرفت و در مواردیكه نقشه های تسلیمی به شهرداریها و سایر مراجع صدور پروانه ساختمان و تفكیك اراضی توسط اشخاص حقوقی امضاء و یا تعهد نظارت می شود باید برحسب الزامی بودن هر یك از موارد تهیه طرح معماری و نظارت بر اجرای آن، انجام محاسبات سازه و نظارت بر اجرای آن، تهیه طرحهای تأسیسات مكانیكی و برقی و نظارت بر اجرای آنها و نظایر آن و نقشه ها و محاسبات فنی توسط مهندسان دارای «پروانه اشتغال» تهیه، امضاء و یا تعهد نظارت شود.
ماده 15-در مواردیكه شركت های دولتی وابسته به دولت، مؤسسات و نهادهای عمومی غیردولتی باستثنای شهرداری ها كه به طور قانونی وظیفه تهیه و یا تأیید نقشه و انجام كارهای اجرایی ساختمانی به عهده آنها می باشد و اقدام به تأسیس واحدهای سازمانی فنی خاص، چه در مركز و چه در هر یك از نقاط مختلف كشور برای انجام این قبیل امور نموده باشند، مشروط بر اینكه تشكیلات سازمانی آنها به تصویب مراجع صلاحیت دار رسیده و مسئول واحد فنی آنها دارای «پروانه اشتغال» شخص حقیقی باشد، با ارائه مدارك و مجوزها و مصوبات مراجع صلاحیت دار، برای هر یك از واحدهای سازمانی فنی تابع آنها به ترتیب مقرر در این آئین نامه «پروانه اشتغال» شخص حقوقی صادر خواهد شد.
ماده 16-مسئولیت صحت طراحی و محاسبه، اجرا، نظارت و نظایر آن به عهده مدیرعامل یا رئیس مؤسسه و در مورد اشخاص موضوع ماده 15 این آئین نامه به عهده مسئولان واحدهای فنی مربوط، كه دارای «پروانه اشتغال» شخص حقیقی بوده و به امضای آنها رسیده است خواهد بود و این مسئولیت قائم به شخص امضاء كننده بوده و با تغییر سمت وی، ساقط نخواهد شد. همچنین امضای وی رافع مسئولیت مهندس طراح، محاسب و ناظر كه در رشته مربوط امضاء یا تعهد نظارت كرده اند، نخواهد بود.
ماده 17-با توجه به اصلاحیه تبصره 1 ماده 1 نظام صنفی مصوب 1368 پاسخ به استعلامات مراجع ذیصلاح در خصوص اشخاص حقوقی شامل شركت های ساختمانی، شركت های تأسیساتی و تجهیزاتی و شركت های مهندسان مشاور و شركت های خدمات مهندسی و سایر مؤسساتی كه ارائه خدمات و فعالیت آنها مستلزم داشتن «پروانه اشتغال» می باشد، و همچنین پاسخگویی به مسائل صنفی آنها با «نظام مهندسی استان» است كه وفق دستورالعمل وزارت مسكن و شهرسازی عمل خواهد نمود.
ماده 18-كلیه اشخاص حقیقی و حقوقی غیرایرانی جهت انجام خدمات موضوع «قانون» ضمن رعایت سایر قوانین و مقررات مربوط به احراز كلیه شرایط مقرر در مورد اشخاص حقیقی و حقوقی ایرانی باید «پروانه اشتغال» موقت از وزارت مسكن و شهرسازی دریافت دارند. در «پروانه اشتغال» موقت مدت اعتبار، صلاحیت متقاضی و سایر شرایط حسب مورد باید درج شود.
ماده 19-امضای مجاز اشخاص حقیقی و حقوقی ذیل نقشه ها و اسناد تعهدآور همراه با مهری خواهد بود كه در آن نام كامل و شماره «پروانه اشتغال» و شماره عضویت نظام مهندسی، رشته و كد اقتصادی درج شده باشد.
ماده 20-برای متقاضیانی كه در بیش از یك رشته دارای شرایط اخذ «پروانه اشتغال» می باشند یا بعداً صلاحیت جدید كسب نمایند فقط یك «پروانه اشتغال» صادر می شود و در «پروانه اشتغال» مذكور رشته ها و تخصص هایی كه دارند، «پروانه اشتغال» در آن تعیین صلاحیت شده است با قید تاریخ احراز و ظرفیت اشتغال آنها درج خواهد شد.
ماده 21-وزارت مسكن و شهرسازی می تواند، در مورد تمام یا بعضی از رشته ها و تخصص ها، صدور یا تجدید یا تمدید پروانه و هم چنین ارتقاء پایه مهندسی را موكول به گذراندن آزمون های عمومی و تخصصی نماید.
ماده 22-«پروانه اشتغال» برای مدت سه سال در سراسر كشور، در رشته و تخصص تعیین شده معتبر است. وزارت مسكن و شهرسازی مكلف است در صورت درخواست متقاضی و دارا بودن شرایط لازم ظرف یك ماه نسبت به تجدید یا تمدید «پروانه اشتغال» اقدام، و در صورت رد تقاضا یا وجود نواقص مراتب را به طور كتبی با ذكر دلایل به متقاضی اعلام نماید. تاریخ تجدید یا تمدید «پروانه اشتغال» باید در محل مخصوصی از متن «پروانه اشتغال» درج شود.
تبصره 1ـ در صورتیكه اعتبار یك یا بعضی از مدارك لازم جهت صدور یا تجدید یا تمدید «پروانه اشتغال» محدود به مدت معینی كمتر از 3 سال باشد، در این صورت مدت اعتبار «پروانه اشتغال» با توجه به محدودیتهای زمانی مدارك مذكور تعیین و درج خواهد شد.
تبصره 2ـ در صورتیكه دارنده «پروانه اشتغال» بخواهد در خارج از محدوده استانی كه در «نظام مهندسی استان» آن عضو است، از «پروانه اشتغال» خود استفاده نماید، مكلف است مراتب را به طور كتبی به اطلاع «نظام مهندسی استان» هر دو استان برساند.
ماده 23-در موارد زیر «پروانه اشتغال» حسب مورد فاقد اعتبار شناخته شده و یا اعتبار آن معلق یا اساساً ابطال خواهد شد:
الف ـ فوت دارنده «پروانه اشتغال»
ب ـ حجر دارنده «پروانه اشتغال» تا زمانی كه رفع حجر نشده باشد.
پ ـ عدم تمدید یا تجدید یا عدم پرداخت وجوه و عوارض مقرر ظرف مدت یك ماه از تاریخ انقضای مهلت.
ت ـ محكومیت قطعی، دارنده «پروانه اشتغال» به مجازاتی كه كیفر تبعی آن محرومیت از حقوق اجتماعی باشد، تا انقضای مدت محرومیت از حقوق اجتماعی.
ث ـ در صورتیكه دارنده «پروانه اشتغال» به موجب رأی قطعی شورای انتظامی استان یا «شواری انتظامی نظام مهندسی» محكوم به محرومیت از كار شود، در مدت محرومیت از كار.
ج ـ تصمیم وزیر مسكن و شهرسازی در صورت عدم توجه به ابلاغیه ها و اطلاعیه های قانونی وزارت مسكن و شهرسازی.
چ ـ قطع عضویت از «نظام مهندسی استان» یا اخراج از آن.
ح ـ انحلال یا فقدان شرایط لازم در خصوص اشخاص حقوقی.
تبصره ـ دارنده «پروانه اشتغال» در مدتی كه «پروانه اشتغال» او فاقد اعتبار شده یا اعتبار آن معلق شده است، حق استفاده از «پروانه اشتغال» را جز برای ادامه كارها و مسئولیتهایی كه قبل از آن به عهده گرفته است (آنهم مشروط به رعایت مقررات و رفع تخلفات موجود) نخواهد داشت.
ماده 24-چنانچه «پروانه اشتغال» مفقود شود، صاحب «پروانه اشتغال» می تواند تقاضای صدور المثنی بنماید، و مرجع صادركننده موظف خواهد بود پس از انقضای مدت سه ماه از تاریخ تقاضا، در صورتیكه یابنده آن را به مرجع مذكور ارسال ننموده باشد نسبت به صدور المثنی اقدام نماید.
ماده 25-با توجه به ماده 1287 قانون مدنی «پروانه اشتغال» یك سند رسمی دولتی است و كلیه آثار و تبعات اسناد رسمی را داراست.